Design

Domein

Op de domeinpagina Design worden onder meer de arbeidsmarkt, de probleemoplossende capaciteit van designers en trends zoals inclusief ontwerp behandeld. Andere themas die voorbijkomen zijn social design en duurzaamheid. Het domein Design omvat een verscheidenheid aan disciplines: van illustratie, grafische en ruimtelijke vormgeving tot productontwerp en mode. Samen met het domein Architectuur valt Design onder de bredere ontwerpsector, zie ook de domeinpagina Ontwerp.

Samenvatting

Net als bij Architectuur wordt design ingezet bij het aankaarten, oplossen of onderzoeken van urgente problemen in de maatschappij. De zogeheten discipline social design is hier een concreet voorbeeld van. Nieuw is dit fenomeen zeker niet, maar er is wel steeds meer maatschappelijk draagvlak voor en het zorgt ook voor een groeiende belangstelling voor inclusief ontwerp. Het werkveld van designers verbreedt, en cross-overs tussen design en andere sectoren vinden vaker plaats.

Daarnaast leeft de duurzaamheidsgedachte breed in de designsector: designers experimenteren steeds meer met nieuwe, organische materialen en sluiten aan bij het wereldwijde streven naar hergebruik en circulariteit. De veelzijdigheid en grenzeloosheid van design maken het een buitengewoon dynamisch domein.

Inleiding en kerncijfers

Design is een veelzijdig domein en kent allerlei tussenvormen en overlappingen met andere sectoren – zowel binnen als buiten het culturele veld. Een strikte afbakening van het domein Design in de Cultuurmonitor is daarom onmogelijk dan wel onwenselijk, blijkt uit gesprekken met de sector en eigen onderzoek naar beschikbare data.

Tegelijkertijd maakt design beleidsmatig deel uit van de bredere ontwerpsector, waar ook architectuur en digitale cultuur onder vallen, en van de culturele en creatieve industrie. De Cultuurmonitor volgt deze indeling. Op basis van de gevoerde gesprekken is daarnaast gekozen voor de term ‘design’ in plaats van ‘vormgeving’, omdat ‘design’ een breder begrip is waar alle ontwikkelingen binnen het veld mee gevat kunnen worden. Gebruik van de term ‘design’ komt een meer fluïde benadering van het domein dan ook ten goede.

Onderstaande visualisaties bevatten data over het aantal banen in design als culturele deelsector, het aantal designers in de gehele arbeidsmarkt, de subsidies voor vormgeving vanuit het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de verdeling van subsidies van het Stimuleringsfonds per discipline. Via de tabbladen boven elke figuur kan gewisseld worden tussen de verschillende grafieken. Daarnaast zijn op de domeinpagina Ontwerp overkoepelende data te vinden over bijvoorbeeld de omzet van zpp’ers en ontwerpbureaus. 

Arbeidsmarkt

n
n

Bron: CBS en Monitor Creatieve Industrie

Subsidies Stimuleringsfonds Creatieve Industrie

€ x 1.000.000
€ x 1.000.000

Bron: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie

Wat willen we verder weten over het domein Design?

De veelzijdigheid en grenzeloosheid van design maken het een buitengewoon dynamisch domein, wat de monitoring van data binnen de Cultuurmonitor logischerwijs compliceert. Zo zijn de huidige cijfers over de arbeidsmarkt – afkomstig van de Monitor Creatieve Industrie en het CBS – niet verenigbaar vanwege de verschillende reikwijdten en datacategorieën. Om een sluitend beeld van bijvoorbeeld de arbeidsmarkt van de designsector te kunnen schetsen zouden eenduidige cijfers nodig zijn, die zich bovendien uitstrekken over de andere sectoren waarin design actief is – denk aan de handel, industrie en zorg. Ook zou het waardevol zijn om de impact van de coronacrisis op de designsector in kaart te brengen, zodra daar relevante cijfers voor beschikbaar zijn.

Uit de gevoerde gesprekken blijkt daarnaast dat de infrastructuur voor het designveld op bepaalde aspecten gebrekkig is: zo zijn er weinig presentatieplekken of instellingen voor design, en is er onvoldoende aansluiting tussen opdrachtgevers en designers. Het doel voor toekomstige updates is dan ook om meer (cijfermatig) inzicht te geven in deze infrastructuur, zodat de zwakke punten binnen het veld zichtbaar worden.

Meer weten over het domein Design?

Bekijk meer data over het domein Design in het dashboard van de Cultuurmonitor.

Meer literatuur over het domein Design is ook te vinden in de kennisbank van de Boekmanstichting.

Literatuur

BNO (2020) ‘De BNO en inclusiviteit’. Op: www.bno.nl, 18 juni.

CBS (2021) ‘Kunstenaars en werkenden in overige creatieve beroepen, 2017/2019’. Op: www.cbs.nl, 7 juni.

DDW (2018) ‘Trends at #DDW17: De voedselformule van de toekomst – upcycling, eetbaar plastic en DIY-groenten’. Op: www.ddw.nl, 5 april.

Dijksterhuis, E. (2020a) ‘Free your mind & your ass will follow’. Op: www.bno.nl, 6 augustus.

Dijksterhuis, E. (2020b) ‘Design apart together’. In: Dutch designers Yearbook, 66-72. Amsterdam: BNO.

Junte, J. (2019a) ‘Tech, bijen en bloemen domineren op de groenste Milan Design Week ooit’. Op: www.volkskrant.nl, 14 april.

Junte, J. (2019b) ‘Duurzaamheid is de grote winnaar op de Dutch Design Awards’. Op: www.volkskrant.nl, 12 juni.

Junte, J. (2020) ‘Nothing about us without us’. In: Dutch designers Yearbook, 32-41. Amsterdam: BNO.

Lange, P. de (2021) ‘Nederlanders eten van alle Europeanen de meeste vleesvervangers’. Op: www.volkskrant.nl, 10 mei. 

Leden, J. van der (2019) ‘Een social designer wil de wereld veranderen: interview met Tabo Goudswaard’. In: Boekman, jrg. 31, nr. 120, p. 14-15.

Meulen, K. van der (2021) ‘“Creatie en design kunnen maatschappelijke vraagstukken helpen oplossen”: de rol van de creatieve sector bij verduurzaming’. In: Boekman, jrg. 33, nr. 127, p. 16-20. 

Raad voor Cultuur (2018) Ontwerp voor de toekomst: pleidooi voor creatieve reflectie op maatschappelijke vraagstukken. Den Haag: Raad voor Cultuur.

Rutten, P. et al. (2019) Monitor Creatieve Industrie 2019: Nederland, top-10 steden, creatieve bedrijven en beroepen. Hilversum: Stichting Media Perspectives. 

Rutten, P. et al. (2022) Monitor Creatieve Industrie 2021: Nederland, Top-10 steden, Gevolgen van COVID-19. Hilversum: Stichting Media Perspectives. 

Stimuleringsfonds Creatieve Industrie (2021) ‘Regeling vormgeving’. Op: www.stimuleringsfonds.nl.

Tromp, N. (2015) ‘Gezocht: sociaal ontwerpers’. In: Crossover Works #5, 26-31. Amsterdam: Federatie Dutch Creative Industries.

Gesprekspartners

In 2021 hebben we de volgende personen gesproken ten behoeve van informatieverzameling voor de ontwikkeling van deze domeinpagina:

Verantwoording beeld

Kunstwerk van Tomas Libertiny in tentoonstelling Design by Nature in Museum de Fundatie / Fotografie: Lisa Maatjens