Wat is de Cultuurmonitor?
De Cultuurmonitor brengt gegevens samen over ontwikkelingen in het culturele leven in Nederland en ontsluit deze op verschillende manieren. Tekstuele analyses rapporteren over langlopende trends en agenderen op actuele ontwikkelingen. Een interactief dashboard biedt daarnaast toegang tot een database met een groot aantal indicatoren over de Nederlandse cultuursector.
De Cultuurmonitor is er voor iedereen met een interesse in het culturele leven in Nederland en de ontwikkelingen hierin. Beleidsmakers, bestuurders, onderzoekers, journalisten, cultuurprofessionals en andere geïnteresseerden kunnen op deze website terecht voor gegevens over en duiding van bredere trends in de cultuursector. Het doel van de monitor is dan ook beleid en veld goed te informeren en daarmee bij te dragen aan een sterke cultuursector. Daarmee komt de monitor tegemoet aan de behoefte van het veld en beleidsmakers om bestaande en nieuwe informatie, data en kennis over langlopende trends en de actualiteit samen te brengen.
De Cultuurmonitor bouwt voort en sluit zoveel mogelijk aan op eerdere monitoringsinstrumenten als Cultuur in beeld (Ministerie van OCW, tot 2017), Het culturele leven (SCP, 2018) en de Cultuurindex en De Staat van Cultuur(Boekmanstichting, 2013-2019).
Hoe werkt de Cultuurmonitor?
De Cultuurmonitor ontsluit informatie over de Nederlandse culturele en creatieve sector. Omdat cultuur echter geen vastomlijnd begrip is, kiezen we bewust voor een brede en fluïde opvatting van cultuur. We gaan daarbij uit van cultuur ‘in brede zin’: gesubsidieerd en niet-gesubsidieerd, buitenshuis en binnenshuis, professionele kunst en amateurkunst, individueel en collectief. Als omstandigheden veranderen, kunnen nieuwe domeinen of thema’s aan de Cultuurmonitor worden toegevoegd.
De informatie in de Cultuurmonitor wordt op verschillende manieren gepresenteerd, die hieronder worden toegelicht.
Domeinpagina’s
Domeinen binnen de Cultuurmonitor zijn te vergelijken met culturele ‘disciplines’ of ‘subsectoren’. Op dit moment bevat de Cultuurmonitor informatie over de domeinen Architectuur, Audiovisueel, Beeldende kunst, Design, Erfgoed, Games, Letteren, Ontwerp, Podiumkunsten, Muziek en Theater. De domeinpagina’s updaten we jaarlijks ter voorbereiding op de Jaarrapportage die in april gepubliceerd wordt.
Op de domeinpagina’s is informatie over elk domein in een vaste volgorde te vinden. Achtereenvolgens bieden de pagina’s een selectie kerncijfers over het domein, beschrijven ze de belangrijkste ontwikkelingen en identificeren ze welke kennislacunes er nog zijn. Onderwerpen die hierbij aan bod komen zijn onder andere inkomen, werkgelegenheid, bezoek en beoefening, regionale spreiding en toegankelijkheid.
Themapagina’s
De themapagina’s van de Cultuurmonitor behandelen actuele en belangrijke onderwerpen die niet alleen in één cultureel domein spelen, maar van belang zijn voor de hele cultuursector. Themapagina’s plaatsen ontwikkelingen in perspectief en maken het mogelijk dwarsverbanden tussen domeinen te ontdekken.
Op dit moment biedt de Cultuurmonitor informatie over de volgende thema’s: Beroepspraktijk, Digitale transformatie, Diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid, Duurzaamheid, Cultuur in de regio, Cultuur en participatie en Cultuur en geldstromen. Elk jaar worden deze thema’s geactualiseerd ter voorbereiding op de Jaarrapportage, die in april verschijnt.
In tegenstelling tot domeinpagina’s kennen themapagina’s een vrijere vorm. Afhankelijk van het betreffende thema nemen de pagina’s bijvoorbeeld de vorm aan van een dataverhaal, analyse of literatuuroverzicht. In de toekomst kunnen nieuwe thema’s aan de Cultuurmonitor worden toegevoegd.
Dashboard
Achter de Cultuurmonitor zit een database met veel indicatoren die verschillende aspecten van het culturele leven over meerdere jaren laten zien. In de database hanteren we een flexibele omgang met indicatoren. We stellen geen beperkingen aan de totale set indicatoren, maar wel aan individuele indicatoren. Deze dienen in elk geval meerjarig en duurzaam verzameld te worden, betrouwbaar en traceerbaar te zijn, en relevant en overkoepelend inzicht te bieden. Dit stelt ons in staat om indicatoren toe te voegen wanneer daar aanleiding voor is.
In 2024 hebben we meer dan 230 indicatoren op nationaal niveau en meer dan 140 op regionaal niveau.
In het Dashboard kunnen indicatoren gekozen worden door te filteren op domeinen, onderwerpen, locaties en perioden. Afhankelijk van de geselecteerde gegevens zijn verschillende visualisaties mogelijk. Rechtsboven in het venster kunnen andere weergaven geselecteerd worden of kunnen de gekozen data gedownload worden.
Bronnenexplorer
De Cultuurmonitor biedt een overkoepelend beeld over de culturele en creatieve sector, en is daarvoor schatplichtig aan een groot aantal onderzoeken, publicaties en datasets die onderdelen van die sector veel diepgaander beschrijven dan in de Cultuurmonitor mogelijk is. De Bronnenexplorer biedt een visueel overzicht van een selectie van deze bronnen, en wijst zo de weg naar meer verdieping over de specifieke domeinen en thema’s uit de Cultuurmonitor.
Jaarrapportage
De domein- en themapagina’s van de Cultuurmonitor worden periodiek geüpdatet. Eén keer per jaar maken we echter een samenvattend overzicht van de culturele sector en bundelen we de meest actuele teksten in een jaarrapportage. De jaarrapportage biedt daarmee de mogelijkheid om gemakkelijk kennis te nemen van alle pagina’s en geldt als archief van de Cultuurmonitor.
Hoe maken we de Cultuurmonitor?
Voor het onderzoek ten behoeve van de monitoring baseren we zo veel mogelijk ons op bestaande bronnen, publicaties en datasets. Deels zijn dit bronnen die de hele cultuursector betreffen, zoals de Monitor Creatieve Industrie (Media Perspectives) of de Satellietrekening Cultuur & Media (CBS). Daarnaast brengt de Cultuurmonitor belangrijke gegevens en inzichten uit relevante thematische, sectorale en regionale rapportages op geaggregeerd niveau samen op een centrale plek. Voorbeelden van bronnen waaruit data verzameld worden zijn vrijetijdsbestedingsonderzoek (Boekmanstichting in samenwerking met Mulier Instituut en CBS, Vrijetijdsomnibus), de Monitor Amateurkunst (LKCA), de Games Monitor (Dutch Game Garden en NEO Observatory), de Erfgoedmonitor (RCE) en de verschillende brancheverenigingen.
Voor een duurzame en volledige monitoring zijn we dus afhankelijk van beschikbare datasets en onderzoeksresultaten bij andere organisaties. We gaan graag in gesprek over opname van bestaande en nieuwe gegevens, het prioriteren van vragen en indicatoren, en het afstemmen van nieuwe onderzoeksprojecten. Zo kunnen we samen met partners uit het (beleids)veld een centrale plek voor cultuurdata inrichten en bijdragen aan een sterke sector en goed geïnformeerd cultuurbeleid.
De onderzoekers van de Boekmanstichting verzamelen voortdurend gegevens en inzichten over de verschillende domeinen en thema’s. Dit doen zij samen en in gesprek met vele stakeholders en experts uit de sector, die de monitor voeden met onmisbare en verdiepende kennis en informatie. Bij het toevoegen van nieuwe gegevens maken we een onderscheid tussen de data in het Dashboard en de tekstuele domein- en thema-analyses. Het Dashboard blijven we doorlopend bijwerken met nieuwe cijfers zodra deze beschikbaar komen.
Regionale cultuurmonitoring als bouwsteen voor het landelijke beeld
Lokale en regionale overheden spelen een grote rol in het Nederlandse cultuurbeleid. Zij zijn verantwoordelijk voor veel culturele voorzieningen en financiering. Om goed onderbouwd beleid te maken, groeit de behoefte aan regionale cultuurdata.
Om hieraan bij te dragen, werkt de Boekmanstichting samen met provincies en andere partners aan regionale cultuurmonitors. Deze monitors bieden verdiepende analyses van het culturele landschap per provincie en maken bredere (onderlinge) vergelijkingen mogelijk. In de afgelopen jaren verschenen monitors voor onder andere de Metropoolregio Amsterdam, Friesland en Gelderland. In 2024 gingen de tweede editie van de Cultuurmonitor Zeeland en de vierde editie van Waarde van Cultuur in Noord-Brabant live. Gelderland sluit zich hierop aan en lanceert in mei 2025 de tweede editie van de Gelderse Cultuur- en Erfgoedmonitor. Zowel Gelderland als Noord-Brabant hebben een eigen versie van de Cultuurmonitorwebsite, inclusief dashboard, waarmee data op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau in samenhang te raadplegen is.
Regionale monitoring is niet alleen waardevol op provinciaal niveau, maar ook essentieel om het landelijke beeld te versterken. Niet alle landelijke data laat zich uitsplitsen op lokaal niveau en andersom leveren niet alle lokale data direct landelijke inzichten op. Daarom is afstemming nodig. Enerzijds: welke landelijke data kan worden gedetailleerd naar regio’s en wat betekent dit voor beleidsmakers? Anderzijds: hoe kunnen lokale gegevens worden geharmoniseerd, zodat ze ook bijdragen aan een landelijk overzicht? De kennis en expertise uit provinciale monitors voedt de landelijke Cultuurmonitor en omgekeerd helpt de landelijke analyse om regionale ontwikkelingen beter te duiden. Door deze wisselwerking ontstaat een completer en samenhangender beeld van het culturele landschap in Nederland.
Wie maken de Cultuurmonitor?
Maartje Goedhart
Onderzoekscoördinator
Maartje is verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van de verschillende onderzoeksprogramma’s en -projecten binnen de Boekmanstichting. Zij stuurt het onderzoeksteam aan en draagt zorg voor de continuïteit van de Cultuurmonitor.
Maxime van Haeren
Onderzoeker
Domeinen: Design, Beeldende kunst
Thema’s: Diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie
Thomas de Hoog
Onderzoeker
Domeinen: Architectuur
Thema’s: Duurzaamheid, Cultuur en participatie, Cultuur en geldstromen
Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de database.
Jan Jaap Knol
Directeur
Rosa Schiavone
Onderzoeker
Domeinen: Letteren
Thema’s: Diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie
Sita Struijke
Onderzoeker
Domein: Games
Thema’s: Digitale transformatie en Cultuur en geldstromen
Britt Swartjes
Onderzoeker
Domeinen: Podiumkunsten, Muziek en Theater
Thema’s: Beroepspraktijk, Cultuur en participatie
Jonathan Verwey
Onderzoeker
Domeinen: Erfgoed en Audiovisueel
Thema’s: Cultuur en Geldstromen
Felicia van Andel (2024)
Onderzoeker
Felicia was verantwoordelijk voor het domein Letteren en de thema’s Diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie, en Digitale Transformatie.
Onderzoeker Rosa Schiavone is het nieuwe contactpersoon.
Begeleidingscommissie
- Koen van Eijck (Hoogleraar cultuursociologie, Erasmus Universiteit (voorzitter)
- Ellen Loots (Assistant Professor in Cultural Economics and Entrepreneurship, Erasmus Universiteit)
- Remco Hoekman (Directeur, Mulier Instituut)
- Dennis Stam (lid MT directie Erfgoed en Kunsten, Ministerie van OCW)
- Astrid Weij (directeur, Kunsten ’92)
- Pieter Bots (Beleidsadvisuer, Raad voor Cultuur)
- Fenna van Hout (Beleidsmedewerker cultuur en maatschappij, VNG)
- Peter Drenth (Gedeputeerde bij provincie Gelderland)
- Namens de fondsen in wisselende samenstelling: Nina Pigaht (Fonds voor Cultuurparticipatie), Iris Daalder (Fonds voor Cultuurparticipatie) en Marianne van de Velde (Fonds Podiumkunsten).
Met veel dank aan
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Subsidiënt)
- Van Ons (Realisatie website, dashboard en CMS)
- Lisa Maatjens (Fotografie)
- Al onze gesprekspartners en meelezers
- Alle collega’s van de Boekmanstichting en voormalig medewerkers van de Cultuurmonitor, met in het bijzonder Felicia van Andel voor haar bijdrage aan de rapportage van 2024.
Op de hoogte blijven?
Via de nieuwsbrief van de Boekmanstichting blijf je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom de Cultuurmonitor.
Toegankelijkheid
Als Boekmanstichting vinden we het belangrijk dat de Cultuurmonitor voor iedereen toegankelijk en bruikbaar is. In 2022 hebben we daarom deze website laten doorlichten op toegankelijkheid voor mensen met een visuele beperking. Van Ons heeft vervolgens verschillende aanpassingen doorgevoerd die de toegankelijkheid voor gebruikers met een schermlezer vergroten.
Loopt u op deze website tegen een toegankelijkheidsprobleem aan, of heeft een vraag of opmerking? Dan horen we graag van u! U kunt contact met ons opnemen via het contactformulier of telefonisch via 020-6243736.
Verantwoording beeld: Lisa Maatjens (fotografie).