Audiovisueel

Domein

Het domein Audiovisueel in de Cultuurmonitor gaat in op de productie, distributie en consumptie van met name speelfilms en series via de bioscopen, filmtheaters en streamingdiensten. De focus ligt op de Nederlandse filmsector en bioscoopbranche. Daarnaast gaat de pagina in op beleids- en andersoortige ontwikkelingen in de sector en geeft inzicht in kerncijfers hierover.

Samenvatting

De totale inkomsten van de Nederlandse audiovisuele sector bereikten met 1,489 miljard euro in 2023 nieuwe recordhoogten. Drie op de vier Nederlanders keken thuis naar films of series via video-on-demand. In 2024 bezochten 29,3 miljoen mensen de 297 bioscopen die het land telt, waarin 523 nieuwe films, 77 van Nederlandse bodem, te zien waren.

 

De Nederlandse audiovisuele sector is volop in beweging. Het kijkgedrag van Nederlanders lijkt sinds de coronajaren blijvend veranderd. Ze kijken massaal films en series via streamingsdiensten, wat misschien ten koste van het fysieke bioscoopbezoek gaat. Het aantal bioscoopbezoekers daalde in 2024 weer tot het niveau van 2010, terwijl het aantal uitgebrachte films en Nederlandse producties elk jaar blijft stijgen. Bioscopen, makers en het Filmfonds reageren hierop door in te zetten op kwaliteit boven kwantiteit, met initiatieven voor nieuwe bioscoopervaringen, voor Fair Pay, voor duurzaamheid en meer regionale verscheidenheid.

Overzicht en kerncijfers

De Nederlandse audiovisuele sector is de afgelopen jaren volop in beweging. Zowel nationale als internationale ontwikkelingen zorgen ervoor dat de sector de afgelopen jaren te maken heeft met diverse, soms zeer grote veranderingen na jaren van relatieve rust en gestage groei.

De sector omvat grofweg vier typen belanghebbenden: (1) makers, producenten en distributeurs van films en series; (2) de bioscoop en filmtheaterbranche en de streamingplatformen; (3) brancheorganisaties als de FDN (filmdistributeurs), NVPI (film- en muziekindustrie) en NVBF (bioscopen en filmtheaters); (4) door de Rijksoverheid gefinancierde initiatieven om de kwaliteit, zichtbaarheid en positie van de Nederlandse audiovisuele sector te versterken, zoals de publieke omroep, het Nederlands Filmfonds, Eye Filmmuseum en filmfestivals.

Cultuurplan 2025-2028
In de cultuurplanperiode 2025 – 2028 van de culturele Basisinfrastructuur (BIS) is voor de audiovisuele sector in totaal 98,15 miljoen euro beschikbaar gesteld vanuit de Rijksoverheid. Het overgrote deel, 92 procent, wordt via het Filmfonds uitgekeerd in de vorm van verschillende subsidies. Eye Filmmuseum en de vier grote landelijke filmfestivals Cinekid Amsterdam, International Documentary Filmfestival Amsterdam, International Filmfestival Rotterdam en Nederlands Film Festival (Utrecht) ontvangen allen directe subsidies in deze periode. Daarnaast heeft het Filmfonds aan zeven middelgrote filmfestivals meerjarige activiteitensubsidies toegekend: Film by the Sea (Vlissingen); Go Short – International Short Film Festival Nijmegen; Imagine Fantastic Film Festival (Amsterdam); Kaboom Animation Festival (Utrecht/Amsterdam); Leiden International Film Festival; Movies That Matter Festival (Den Haag); Noordelijk Film Festival (Leeuwarden). Ten opzichte van de vorige cultuurplanperiode zijn er vijf festivals bijgekomen die zo verzekerd zijn van meerjarige financiering, waarmee tegelijkertijd filmfestivals buiten de randstad langdurig ondersteund worden.

Bron: jaarverslagen NVBF (2015-2023), NVB & NVF (2005-2014)
Bron: jaarverslagen NVBF (2015-2023), NVB & NVF (2005-2014)
Bron: jaarverslagen NVBF (2015-2023), NVB & NVF (2005-2014)

Bioscoopbezoek
In 2023 trokken 292 Nederlandse bioscopen met 502 dat jaar uitgebrachte films 31,3 miljoen bezoekers. 77 van deze films waren van Nederlandse makelij. Iets meer dan vijftig procent van deze bioscopen en filmhuizen is in commerciële handen, zo’n 45 procent is eigendom van de gemeenten. Commerciële bioscopen trekken samen rond de 70 procent van alle bezoekers, waarbij Pathé (47 procent) en Vue en Kinepolis (beiden 12 procent) het overgrote deel van de markt in hand hebben (Filmfonds 2024b).

2024 zag een lichte stijging van het aantal bioscopen, met nieuwe vestigingen in vijf plaatsen en een verdere stijging van het aantal uitgebrachte films (523 in totaal) en het aantal Nederlandse producties (90 in totaal). Tegelijkertijd daalde het aantal bezoekers tot 29,3 miljoen, al gingen zij wel vaker naar een Nederlandse film: producties van eigen bodem haalden de hoogste bezoekersaantallen in acht jaar (Bos 2025, NVBF 2024, NVBF en NVPI 2025a, NVBF en NVPI 2025b).

Bron: jaarverslagen NVBF (2016-2024), film facts & figures Nederlands Filmfonds (2016-2024)
Bron: jaarverslagen NVBF (2016-2024)
Bron: film facts & figures Nederlands Filmfonds (2016-2024)

Online kijken
Drie op de vier Nederlandse huishoudens keek thuis naar films en series in het laatste kwartaal van 2023, met gemiddeld twee abonnementen per huishouden via SVOD (subscription-video-on-demand, platforms waar je met een abonnement toegang hebt tot alle beschikbare titels, zoals Netflix en Videoland) of TVOD (transactional-video-on-demand, waarbij je eenmalig betaalt voor toegang tot een specifieke film, via bijvoorbeeld Pathé Thuis of Picl) (Filmfonds 2024b).

Inkomsten
De totale inkomsten van de audiovisuele sector bereikten in 2023 nieuwe recordhoogten met in totaal 1,489 miljard euro. Dit kwam primair op het conto van de streamingsdiensten: hun inkomsten bedroegen 1,139 miljard euro. Iets meer dan een vijfde (333 miljoen euro) kwam via bioscooprecettes en nog slechts één procent (17 miljoen) kwam voort uit de verkoop van DVD en Blu-ray (Filmfonds 2024b).

Bron: film facts & figures Nederlands Filmfonds (2011-2024)
Bron: film facts & figures Nederlands Filmfonds (2011-2024)

Productie
In 2023 werden 68 Nederlandse speelfilms geproduceerd, voor een totale productiewaarde van ruim 135 miljoen euro. Ook werden voor bijna 80 miljoen euro 17 zogenaamde high-end series gemaakt, kwaliteitsseries met hoge productiewaarden. Dergelijke series worden pas sinds enkele jaren geproduceerd, in opdracht van streamingsdiensten of de publieke omroep (Filmfonds 2024b).

Wat willen we verder weten over het domein Audiovisueel?

Er zijn weinig tot geen cijfers beschikbaar over de grootste spelers: de streamingdiensten. De omzet van video-on-demand in Nederland wordt jaarlijks geschat door het Nederlands Filmfonds, omdat veruit de meeste streamingdiensten dergelijke cijfers niet openbaar maken. Ook is een concrete vergelijking tussen bijvoorbeeld het marktaandeel van Nederlandse titels in de bioscoop en Nederlandse titels op de grootste VOD-platforms niet mogelijk vanwege het ontbreken van data. De catalogi van streamingdiensten moeten op grond van de Europese richtlijn audiovisuele mediadiensten tenminste 30 procent Europese titels bevatten, wat datatransparantie op dit gebied eveneens noodzakelijk maakt.

In aanvulling op de beschreven trends en ontwikkelingen is het van belang om de verschuiving van ‘het traditionele window’ in de gaten te houden, waarmee de tijd tussen de première in de bioscoop en de distributie via met name streamingdiensten wordt bedoeld. Deze werden in de coronajaren 2020 en 2021 drastisch ingekort of zelfs compleet opgeheven. Daarmee lijkt het traditionele window verleden tijd te zijn (Faughnder 2020, Clark 2021). Een nieuw model bestaat mogelijk uit de samenwerking tussen streamingsdiensten en bioscoopketens om films in een beperkt aantal bioscopen kortere tijd te vertonen, voordat de film op het VOD-platform zijn première beleeft (Dijksterhuis 2022b). Daarnaast is het de vraag wat het effect op de beroepspraktijk is van deze veranderende distributiestroom, aangezien inkomsten uit de opbrengsten in de bioscoop vanouds contractueel zijn vastgelegd en terugvloeien in de waardeketen, terwijl VOD-platforms meestal met een vast tarief werken (Keck 2021, Waaijers 2021).

De razendsnelle opkomst van artificiële intelligentie (AI) en de mogelijke impact daarvan op de audiovisuele sector is een andere belangrijke ontwikkeling om te volgen. Vooralsnog is er nog weinig bekend over het gebruik van AI in de sector en de inhoudelijke en wettelijke gevolgen hiervan (Capello 2024). Een onderzoek van het Vlaamse Audiovisuele fonds toont dat van de bijna 1.000 filmmakers die subsidie aanvroegen meer dan een vijfde al gebruik maakte van AI en 28 procent dit in de toekomst van plan was. Daarbij ging het vooralsnog echter vooral om het gebruik van tekst genererende AI zoals ChatGPT (VAF 2024). Dat de impact op de sector groot kan zijn, blijkt ook uit een studie in opdracht van het CISAC uit november 2024: waar de wereldwijde markt voor door AI gegenereerde AV naar verwachting zal toenemen van 2 miljard in 2023 tot 28 miljard euro in 2028, verliezen makers een vijfde van hun inkomsten. Naar verwachting verliezen vertalers verliezen 56 procent, schrijvers 20 procent en regisseurs 15 procent. De komende jaren is het afwachten of deze vooruitzichten werkelijkheid worden (PMP Strategy 2024).

Tot slot willen we ook hier meer aandacht besteden aan de audiovisuele sector in het Caribische deel van het Koninkrijk. Er zijn op de eilanden relatief weinig bioscopen in vergelijking met Nederland en professionele filmstudio’s zijn er niet. Om de filmindustrie te stimuleren, is in april 2024 Studio Caribe opgezet door het Filmfonds. Met deze nieuwe regeling wordt in totaal 120.000 euro beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van twaalf filmprojecten. Vervolgens is er 65.000 euro per project beschikbaar om zes films van minimaal vijf en maximaal dertig minuten te realiseren. Het hele traject wordt omlijst met workshops, coaching en trainingen. Het plan is om deze regeling elke twee jaar te herhalen (Dijksterhuis 2024a).

Meer weten over het domein Audiovisueel?

Bekijk meer data over het domein Audiovisueel in het Dashboard van de Cultuurmonitor.

Meer literatuur over het domein Audiovisueel is te vinden in de Kennisbank van de Boekmanstichting.

Vorige edities van de tekst op deze domeinpagina kunnen hier gevonden worden:
2021
2022
2023

Bronnen

Figuren:

Nederlands Filmfonds (2024b) Film facts & figures of the Netherlands: Summer 2024. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

NVBF (2024) Jaarverslag 2023. Amsterdam: NVBF.

Literatuur:

Bahara, H. (2025) ‘Frederieke Leeflang stapt op als baas van NPO na reeks klachten over gedrag’. Op: www.volkskrant.nl, 4 maart.

Beemsterboer, T. (2025a) ‘Publieke omroepen gaan voor 2026 al ruim 20 miljoen euro bezuinigen’. Op: www.nrc.nl, 6 februari. 

Beemsterboer, T. (2025b) ‘Minister Bruins in gesprek met toezichthouder NPO over werkcultuur onder voorzitter Leeflang’. Op: www.nrc.nl, 25 februari. 

Beukers, G. (2024a) ‘Ik vind het belangrijk dat we met Netflix niet alleen iets komen halen, maar ook iets brengen. Op: www.volkskrant.nl, 14 oktober.

Beukers, G. (2024b) ‘Extra bezuiniging van 50 miljoen euro op NPO is ‘onbegrijpelijk’ en ‘onverantwoord’, zegt voorzitter Leeflang. Op: www.volkskrant.nl, 13 december.

Beukers, G. (2025a) ‘Mariëtte Hamer hoort nog steeds van melders: ‘Als bekend wordt dat ik bij jou heb geklaagd, kom ik bij de volgende omroep niet binnen. Op: www.volkskrant.nl, 1 februari.

Beukers, G. (2025b) ‘Minister onthult langverwachte plannen: publieke omroep gaat de meest drastische hervorming in decennia tegemoet’. Op: www.volkskrant.nl, 4 april.

Boonekamp, D. en D. Lauwen (2024) Rapportage – Input voor evaluatieontwerp Investeringsverplichting grote streamingdiensten. Amsterdam: Doreen Boonekamp en David Lauwen.

Bos, D. (2025), Bioscoopmonitor 2024. Amsterdam: NVPI.

Bruins, E. (2024) Agenda audiovisueel aanbod “Verbeelding door inzicht, talentontwikkeling en samenwerking”. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Bruins, E. (2025) De hervorming van de landelijke publieke omroep. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Capello, M. (red.) (2024) AI and the audiovisual sector: navigating the current legal landscape. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

CBS (2024) Detaillering cultuurlasten gemeenten en provincies, 2023. Op: www.cbs.nl, 11 november.

Clark, T. (2021) ‘How the movie-theater industry will be permanently changed by the pandemic, as major Hollywood studios rethink their release strategies’. Op: www.businessinsider.nl, 30 maart.

Commissariaat voor de Media (2024) Voortgang opvolging rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen door de landelijke publieke omroepen. Hilversum: Commissariaat voor de Media.

Crone, V. et al. (2023) Je kunt niet zijn wat je niet kunt zien. Amsterdam: DSP-groep.

Dams, T. (2024) ‘Is Creative Europe Media “drifting away” from its core cultural objectives?’. Op: www.screendaily.com, 27 augustus.

Dijksterhuis, E. (2022a) ‘Netflix test nieuwe release­stra­te­gie met Knives Out 2’. Op: www.filmkrant.nl, 13 oktober.

Dijksterhuis, E. (2022b) ‘Voor eerst in tien jaar krimpt aantal Netflix-abonnees’. Op: www.filmkrant.nl, 21 april.

Dijksterhuis, E. (2024a) ‘Studio Caribe wil vliegwiel zijn voor Antilliaanse filmindustrie.’ Op: www.filmkrant.nl, 10 mei.

Dijksterhuis, E. (2024b) ‘€100 mln korting NPO, lage btw bioscoopkaartje blijft’. Op: www.filmkrant.nl, 17 mei.

Dijksterhuis, E. (2024c) ‘Fries filmfonds in de maak’. Op: www.filmkrant.nl, 19 november

Dijksterhuis, E. (2025), ‘Verwachte daling bioscoop bezoek 2024 valt mee.’ Op: www.filmkrant.nl, 7 januari.

Elshout, M. van den (2024) Verkenning talentontwikkeling: verkenning van initiatieven en programma’s voor talentontwikkeling in de film- en audiovisuele sector. Amsterdam: Filmforward

Engelshoven, I. van (2019) Uitgangspunten cultuurbeleid 2021-2024. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Eye Filmmuseum (2024) Ondernemingsplan. AFK vierjarige subsidies 2025-2028. Amsterdam: Stichting Eye Filmmuseum.

Faughnder, R. (2020) ‘The pandemic is changing how Hollywood releases movies: here’s how’. Op: www.latimes.com, 27 augustus.

FDN en NVBF (2023) Samenvatting Kerncijfers jaar 2022. Amsterdam: FDN en NVBF.

FDN en NVBF (2024) Samenvatting Kerncijfers jaar 2023. Amsterdam: FDN en NVBF.

Fioroni, M. (2023) Fiction film financing in Europe: Overview and trends 2016-2020. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

Fontaine, G. (2024a) Audiovisual services spending on original European content 2024 edition. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

Fontaine, G. (2024b) Female professionals in European film production 2024 edition. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

Geukema, R., R. Goudriaan, H. Vinken (2025) Meerkosten van Fair Pay in de filmsector. Woerden: PPMC Economisch Advies.

Groot, K. de (2024) Bioscoopmonitor 2023. Amsterdam: NVPI. 

Hamer, M. (2024) Stand van zaken sociale veiligheid publieke omroep. Den Haag: Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

Huijsdens, J. (2022) ‘NATO’s John Fithian tijdens CinemaCon: ‘simultaneous release is dead’’. Op: www.hollandfilmnieuws.nl, 27 april.

Keck, C. (2021) ‘Scarlett Johansson’s Black Widow lawsuit has unearthed a huge problem with streaming’. Op: www.theverge.com, 5 augustus.

KLEUR (2022) ‘Persbericht: ministerie van OCW start onderzoek naar aanleiding van aanjager KLEUR’. Op: www.kleurinfilmentv.nl, 15 juli.

Melchers, F. (2024) ‘Filmecosystemen in Nederland: regio’s bouwen aan nieuw filmlandschap’. In: Boekman, nr. 139, 22-25.

Nederlands Film Festival (2024a) Nederlands Film Festival: voorvechter van de Nederlandse film- en beeldcultuur. Meerjarenbeleidsplan 2025-2028. Utrecht: Nederlands Film Festival

Nederlands Film Festival (2024b) Conferentieverslag 2024. Utrecht: Nederlands Film Festival

Nederlands Filmfonds (2012) Beleidsplan 2013-2016: Innovatie en perspectief. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2018) Film facts & figures of the Netherlands: May 2018 issue. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2019) Film facts & figures of the Netherlands: May 2019 issue. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2020) Film facts & figures of the Netherlands: June 2020 issue. Amsterdam: Nederlands Filmfonds. 

Nederlands Filmfonds (2021) Film facts & figures of the Netherlands: Summer 2021 issue. Amsterdam: Nederlands Filmfonds. 

Nederlands Filmfonds (2022a) Film facts & figures of the Netherlands: Summer 2022 issueAmsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2022b) ‘Sectorpresentatie 2022: kwaliteit en ambitie blijven houvast in turbulente tijden’. Op: www.filmfonds.nl.

Nederlands Filmfonds (2023) Film facts & figures of the Netherlands: Summer 2023 issue. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2024a) Nederlands Filmfonds Beleidsplan 2025-2028. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

Nederlands Filmfonds (2024b) Film facts & figures of the Netherlands: Summer 2024. Amsterdam: Nederlands Filmfonds.

NPO (2022) Prestatieafspraken 2022-2026. Hilversum: Nederlandse Publieke Omroep.

NVBF (2024) Jaarverslag 2023. Amsterdam: NVBF.

NVBF en NVPI (2025b) Samenvatting kerncijfers jaar 2024. Amsterdam: NVBF en NVPI.

Olsberg SPI (2023) International Benchmark Study: Report to the Netherlands Film. Londen: Olsberg SPI

Paris, E. (2024) Overcoming barriers and reducing emissions in the Dutch audiovisual industry : a case study with (Pupkin). Utrecht: Universiteit Utrecht

PMP Strategy (2024) Study on the economic impact of Generative AI in the music and audiovisual industries: Current situation and 5-year perspective. Luxembourg: PMP Strategy.

Raad voor Cultuur (2018) Zicht op zo veel meer: sectoradvies audiovisueel. Den Haag: Raad voor Cultuur.

Reijn, H. (et al.) (2019) ‘The circle of film’. Op: www.producentenalliantie.nl, 2 oktober.

RPO (2024) Wij zijn de regio. Begroting 2025. Hilversum: Regionale Publieke Omroep.

Rutten, P. (2019) Voor een levendige audiovisuele cultuur. Haarlem: Paul Rutten Onderzoek.

Rijn, M. van et. al. (2024) Niets gezien, niets gehoord, niets gedaan: de zoekgemaakte verantwoordelijkheid. Den Haag: Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen.

Sanders, W. (2022) Beter is nog niet goed: de positie van vrouwen in de film- en televisiesector 2011-2022Utrecht: Vrouwen in Beeld, Universiteit Utrecht.

Slob, A. (2021) Resultaten trajecten samenwerking publieke omroep met het Nederlands Fonds voor de Film en met onafhankelijke producenten. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Schneeberger, A. (2024a) Audiovisual media services in Europe – 2024 edition. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

Schneeberger, A. (2024b) Audiovisual fiction production in Europe – 2023 figures. Strasbourg: European Audiovisual Observatory

Scholtens, J., Slabbekoorn, J. en Lauf, E. (2023) Mediamonitor 2023. Hilversum: Commissariaat voor de Media.

UNIC (2024) Innovation and the big screen. Brussel: Union Internationale des Cinémas.

Uslu, G. (2022a) Wetsvoorstel wijziging Mediawet 2008. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Uslu, G. (2022b) Kracht door samenwerking: aanpak voor een sterk en zichtbaar Nederlands cultureel audiovisueel aanbod. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

VAF (2024) Het gebruik van Artificiële Intelligentie. Op: www.vaf.be, 28 november

VNG (2025) Gemeenten vallen in financieel ravijn. Op: www.vng.nl, 6 februari

Waaijers, C. (2021) ‘Een hit op Netflix levert Nederlandse acteurs geen extra geld op’. Op: www.nos.nl, 27 maart.

Westerhuis, G. en W. van der Stee (2021) ‘Bioscopen moeten vooral nu investeren in service en beleving‘. Op: www.abnamro.nl, 3 november.

Willemsen, W. (2025) ‘Streamingdiensten schroeven de prijzen op: vooral Viaplay en Disney Plus flink duurder’. Op: www.volkskrant.nl, 3 maart.

Zwol, C. van (2025) ‘Minder bezoekers en lagere recettes in bioscopen in 2024’. Op: www.nrc.nl, 8 januari.

Verantwoording tekst en beeld

Redactie: De huidige versie van de pagina is meegelezen door Jonathan Mees (Nederlands Filmfonds). Eerdere versies van deze pagina zijn geschreven door Mariska van den Hove en Sabine Zwart en door Mutaleni Nadimi.

Beeld: Film en popcorn / Fotografie: Denise Jans (via Unsplash).